Wielki kac. Interakcje z alkoholem cz. 2

Metabolizm alkoholu

Tylko niewielka ilość etanolu jest wydalana z moczem lub poprzez drogi oddechowe – resztę organizm ludzki metabolizuje, głównie w hepatocytach wątroby. Tam alkohol etylowy przekształca się w aldehyd octowy za pomocą enzymu dehydrogenazy alkoholowej, a następnie w kwas octowy, który jest od 10 do 30 razy bardziej toksyczny dla organizmu ludzkiego niż sam etanol.
Metabolizm alkoholu w wątrobie przebiega także z udziałem cytochromu CYP 3A4 należącego do rodziny cytochromów CYP 450. Z tego powodu alkohol daje wiele interakcji z innymi lekami, które metabolizowane są przez ten sam enzym.

Metabolizm alkoholu etylowego w organizmie człowieka zachodzi głównie w wątrobie, ale może też zachodzić w mózgu. W ludzkim mózgu występują trzy układy utleniające etanol do aldehydu octowego: dehydrogenaza alkoholowa, cytochrom P450 2E1 oraz katalaza. Po incydentalnym nadużyciu etanol w mózgu metabolizowany jest głównie przez ADH i katalazę. Natomiast w wyniku długotrwałego, systematycznego podawania dużych dawek alkoholu dominującą role w procesie oksydacji przejmuje cytochrom P 450 2E1.
Alkoholizm może powodować obniżenie stopnia metabolizmu leków i zmiany efektu farmakologicznego w wyniku ciężkich poważnych poalkoholowych uszkodzeń patomorfologicznych w tkancie wątrobowej.

Dlaczego alkohol „uderza do głowy”?
Katalaza mózgowa ze względu na wysoki poziom aktywności w istotnych strukturach, takich jak neurony aminergiczne, ma wpływ na ogólne działanie alkoholu. Neurony te cechują się stosunkowo małą aktywnością dehydrogenazy aldehydowej, w związku z czym mają małą zdolność usuwania acetaldehydu powstałego pod wpływem katalazy. Dlatego po spożyciu etanolu następuje lokalne nagromadzenie tego związku i jego psychofarmakologiczne działanie na organizm człowieka.

Objawy kaca

Najczęstszymi dolegliwościami towarzyszącymi kacowi są ból głowy, pragnienie, światłowstręt, nadwrażliwość na hałas, nudności, biegunka, problemy z koncentracją, bezsenność, osłabienie, dreszcze, drgawki, zaburzenia równowagi, rozdrażnienie.
Wskazanie przyczyn kaca nie jest proste. Jako przyczyny kaca wymieniane są hipoglikemia, odwodnienie, zatrucie organizmu aldehydem octowym, niedobór glutaminy i witaminy B12.
Hipoglikemia powstaje prawdopodobnie z powodu tego, że siły organizmu a przede wszystkim wątroby są skupione na detoksykacji organizmu a nie na procesach glukoneogenezy, a więc tworzenia cukrów. Można spróbować „na kaca” jeść cukry proste – np. glukozę, fruktozę znajdującą się w owocach, ale również w popularnych preparatach na kaca.
Inna teoria mówi, że objawy spowodowane są odwodnieniem mózgu. Organizm po spożyciu alkoholu odwadnia się gwałtownie z powodu zdolności etanolu do hamowania działania antydiuretycznego hormonu wazopresyny, co skutkuje zwiększonym działaniem moczopędnym. Pewnie dlatego „suszy”.
Kolejną koncepcją na wytłumaczenie przyczyn kaca jest reaktywność aldehydu octowego. Powstaje jednak pytanie, dlaczego osoby spożywające napoje energetyzujące nie mają kaca? Z drugiej strony, blokada enzymu usuwającego aldehyd gwałtownie zwiększa objawy kaca.
Możliwe, że za kaca odpowiadają również minimalne ilości metanolu w alkoholu, czego dowodem może być zmniejszenie się objawów po zastosowaniu tzw. „klina” czyli po wypiciu niewielkiej ilości etanolu następnego dnia.
Kac może być spowodowany też dużą ilością wolnych rodników, które powstają na skutek metabolizmu alkoholu w wątrobie. Dowodem może być zmniejszenie objawów po podaniu związków typu NAC( N-acetylocysteina, która utlenia wlone rodniki powstałe na skutek rozkładu alkoholu – częsty składnik preparatów na kaca) lub białek kurzych (zawierających aminokwasy, również składnik preparatów na kaca). Witamina C, którą znajdziemy choćby w 2KC wykazuje również działanie antyoksydacyjne. Krótka lista najbardziej znanych interakcji z alkoholem:

Przyczyny interakcji leków z alkoholem 
1. Reakcja disulfiramopodobna:
niektóre leki, które hamując metabolizm alkoholu powodują gromadzenie się aldehydu octowego w organizmie. Związek ten powoduje m.in. silne rozszerzenie naczyń twarzy i innych okolic skóry. Występują silne bóle brzucha, głowy, pocenie się, nudności, spadek ciśnienia krwi (zapaść) i uczucie lęku. Taką reakcje wywołuje disulfiram, który stosuje się w leczeniu alkoholizmu, by zniechęcić alkoholików do wyciągania ręki po kieliszek.
Reakcję disulfiramopodobną oprócz disulfiramu wywołują niektóre substancje przeciwbakteryjne i przeciwpasożytnicze. Szczególnie groźne są pochodne nitroimidazolu np. metronidazol (nawet ten dopochwowy!), nitrofurantoina, także niektóre leki przeciwgrzybicze, np. ketokonazol.
2.Synergizm (sumowanie się działania) leków i alkoholu:
Alkohol nasila hamujący wływ na OUN (patrz poprzedni wpis), przez co pijący są odprężeni, pewni siebie, a ich koordynacja ruchów oraz mowa zostają zaburzone. Nie wolno wobec tego łączyć alkoholu z barbituranami, np. fenobarbitalu (Luminal), benzodiazepinami, np. diazepamu (Relanium), nitrazepamu (Nitrazepam);narkotycznych leków przeciwbólowych (kodeina) leków przeciwastmatycznych, przeciwalergicznych i przeciwuczuleniowych, takich jak chlorpromazyna (Fenactil).
3. Wpływ leków na kinetykę alkoholu podwyższenie stężenia alkoholu we krwi, zaobserwowano po podaniu leków przeciwhistaminowych na nadkwasocie żołądka, tj. po ranitydynie (patrz poprzedni wpis)
4.Wpływ alkoholu na metabolizm leków
warfaryna - nasilenia działania przeciwzakrzepowego




I krótka powtórka z poprzedniego wpisu:
Alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej, a zwłaszcza krwawień z przewodu pokarmowego
Alkohol zwiększa ryzyko działania hepatotoksycznego (uszkodzenia wątroby) przy równoczesnym stosowaniu m.in.: witaminy A i paracetamolu.


Sok grejfrutowy na popitkę?

Wszystkim znana i praktykowana na imprezach interakcja. Naukowcy zbadali, że furanokumaryny znajdujące się w soku grejfrutowym są odpowiedzialne za hamowanie enzymów wątrobowych, które metabolizują wiele leków ale także alkohol. Jaki jest efekt brania soku grejfrutowego na popitkę? Stężenie etanolu we krwi utrzymuje się dłużej, gdyż etanol jest wolniej metabolizowany. Sami oceńcie czy to dobra popitka. Na koniec warto podkreślić, że najrozsądniej jest nie łączyć ŻADNYCH LEKÓW z alkoholem, gdyż przewidzenie konsekwencji ewentualnych, niepoznanych jeszcze interakcji jest trudne.




Źródła:
Dehydrogenaza alkoholowa i metabolizm alkoholu etylowego w mózgu, Wojciech Jelski, Barbara Grochowska-Skiba, Maciej Szmitkowski
Interakcje leków z pożywieniem
, Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka
Interakcja alkoholu i leków, Jacek Brzeziński
http://www.leki-informacje.pl/
http://pl.wikipedia.org

Interakcje z alkoholem cz.1

Święta Bożego Narodzenia tuż tuż. Wraz ze świętami do drzwi puka wujek „obżartuch” i ciotka „wątroba”, a w niejednej szafie, w ciemnościach czai się babcia „żołądkowa gorzka”.
Wielu z nas zastanawia się, czy i jakie leki można łączyć z alkoholem. Niestety interakcji jest tak wiele, że trudno będzie mi je wymienić choćby w zadowalającej części. Postaram się jednak przybliżyć, co możemy bezpiecznie zażywać spożywając alkohol oraz jednocześnie przestrzec przed tym, czego absolutnie nie łączyć z alkoholem, a co możemy kupić w aptece bez recepty na popularne dolegliwości żołądkowe, wątrobowe, przeziębieniowe, bólowe i inne.

Cóż może się nam przytrafić złego w święta?

Zgaga. Oto jedna z palących ciotek, której unikamy jak ognia. Na zgagę zazwyczaj bierzemy ranitydynę [Ranigast MAX, Raniberl MAX] oraz pantoprazol [Controloc Control, Anesteloc].
Zacznijmy od ranitydyny. Wydalana jest głównie z moczem i w niewielkim stopniu jest metabolizowana w wątrobie. Nie hamuje aktywności oksygenazy związanej z wątrobowym cytochromem P-450. Wydaje się, że w związku z tymi cechami nie powoduje interakcji z alkoholem i można ją bezpiecznie stosować. Stwierdzono jednak jeden przypadek wykorzystania ranitydyny w celach przestęczych! Ranitydyna bowiem achodzi w interakcje z alkoholem etylowym. Hamując dehydrogenazę alkoholową IV zlokalizowaną przede wszystkim w żołądku, zmniejszają metabolizm pierwszego przejścia etanolu i tym samym zwiększają jego biodostępność [Rafał Celiński Rafał Skowronek,Czesław Chowaniec, Niezwykły przypadek przestępczego podania ranitydyny] Uwaga dla palaczy – palenie tytoniu zmniejsza skuteczność ranitydyny!

Lepszym jednak wyjściem jest według mnie pantoprazol. Badania pokazują, że pantoprazol nie ma wpływu na metabolizm substancji metabolizowanych przez CYP 2E1 (enzym uczestniczący w metabolizmie etanolu). Można go więc łączyć z alkoholem.

Niestrawność.
Sądzę, że najbezpieczniejszym jest stosowanie alkoholowych wyciągów ziołowych, które na pewno nie dają interakcji z alkoholoem, np. krople żołądkowe. Wyciągi ziołowe w tabletkach takie jak Raphacholin, Sylimarol czy składniki olejków np. Terpichol nie zagrażają nam interakcjami.

Bóle głowy i przeziębienie.
Tu mamy już więcej problemów. Składnikami leków przeciwbólowych są zazwyczaj: paracetamol [Apap, Gripex, Theraflu, Coldrex, Saridon], ibuprofen [Ibumprom, Ibum], kwas acetylosalicylowy [Alka-Seltzer, Aspiryna, Polopiryna S, Etopiryna], kodeina [Solpadeine].
Na kaszel suchy również kodeina: [Thiocodin], dekstrometorfan [Acodin], na kaszel mokry ambroksol [Mukosolvan, Flavamed, Ambrosol].

Zacznijmy od zabójczej pary nr 1. Paracetamol i alkohol. Niezła z nich parka! Nie dadzą wątrobie spokoju, dopóki jej nie zniszczą. Dlaczego? Niestety, dotychczas nie udało się jednoznacznie ustalić dokładnego mechanizmu prowadzącego do uszkodzenia komórek wątroby. Mówi się o addytywnym działaniu toksycznym alkoholu i metabolitu paracetamolu N-acetylo p-benzochinoiminy (NAPQI). Być może fakt, iż paracetamol jest metabolizowany z udziałem cytochromu P-450 podobnie jak częściowo etanol jest przyczyną takiego stanu rzeczy? Są to jednak tylko przypuszczenia. Należy jednak pamiętać, że ABSOLUTNIE NIE MOŻNA łączyć wódki z paracetamolem i nie brać Theraflu na popitkę.
Kwas acetylosalicylowy wydawał się być może bezpieczny, szczególnie ten brany na kaca w postaci Alka-Seltzer. Należy jednak pamiętać, o tym, co jest napisane w ulotce, a mianowicie: „nie należy pić alkoholu ze względu na zwiększone ryzyko ukszodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego i nasilenie owrzodzeń oraz krwawień”.

Jeśli chodzi o ibuprofen, jak w przypadku każdego NLPZ, zwiększy ryzyko owrzodzeń przewodu pokarmowego oraz krwawień w połączeniu z alkoholem. Wydaje się jednak najbezpieczniejszy spośród leków przeciwbólowych.

Kolejna koleżanka – Kodeina. Wykazuje działanie ośrodkowe i jest metabolizowana głównie w wątrobie do dobrze znanej morfiny. Stosowana zarówno przeciwbólowo [Solpadeine] jak i przeciwkaszlowo [Thiocodin]. Stosowana z alkoholem, lekami przeciwlękowymi, przeciwdepresyjnymi, przeciwhistaminowymi czy nasennymi może nasilać hamujące działanie na ośrodkowy układ nerwowy i oddechowy. Zatem w trakcie jednoczesnego spożycia leku i alkoholu można zaobserwować u niektórych takie objawy jak zawroty głowy, osłabienie, spadek refleksu dezorientacja i senność oraz, w poważniejszych przypadkach, zahamowanie ośrodka oddechowego, czy spadek ciśnienia tętniczego.
ZABRONIONE JEST ŁĄCZENIE KODEINY I ALKOHOLU!

Dekstrometorfan również działa ośrodkowo, podobnie jak kodeina, hamuje ośrodek kaszlu w rdzeniu przedłużonym i nasila hamujący wpływ alkoholu na OUN. Podobnie jak w przyadku kodeiny NIE WOLNO ŁĄCZYĆ Z ALKOHOLEM!

Jak poradzi sobie wobez tego z suchym kaszlem? Można spróbować złagodzić objawy syropem prawoślazowym (ma trochę alkoholu:)) lub innymi powlekającymi środkami dostępnymi bez recepty [pastylki do ssania Isla, Vocaler itp.]

Cóż na mokry kaszel? Choć ambrosol wydaje się bezpieczny osobiście polecam syrop tymiankowy na etanolu :))

Kolejny wpis pojawi się między świętami i będzie dotyczył kaca, metabolizmu alkoholu i i m.in. tego, dlaczego sok grejfrutowy jako popitka sprawia, że alkohol dłużej utrzymuje w stanie upojenia :)

A tymczasem...
Wszystkim czytelnikom bloga pragnę złożyć serdeczne życzenia. Życzę pokoju serca, który przelewa się na innych rodząc wzajemną miłość i dobro w rodzinach. Życzę głębokiego przeżycia świąt Narodzin Jezusa dla tych, którzy w Niego wierzą i dla tych, którzy nie wierzą. Oby te Święta były piękniejsze niż poprzednie, obyśmy patrzyli sercem, bo jak usłyszał Mały Książe od liska: „Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu”.

Acetylocysteina i antybiotyki

Okres przeziębieniowy trwa. W aptece pojawia się coraz więcej pacjentów z receptami na antybiotyki. Co powinniśmy o nich wiedzieć?

Jest wiele grup i podgrup leków działających przeciwbakteryjnie. Trudno było mi je ogarnąć na studiach. Są jednak dwie grupy tych leków, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę w aptece. Są to fluorochonolony i tetracykliny.

Dla przypomnienia: Do fluorochinolonów należą m.in. - ciprofloksacyna [Cipronex, Cipronol], ofloksacyna [Tarivid], norfloksacyna [Nolicin], lewofloksacyna [Levoxa]. Wśród tetracyklin możemy zaś wyróżnić popularną doksycyklinę [Unidox Solutab, Doxyciclinum TZF]. Dlaczego na te dwie grupy antybiotyków należałoby spojrzeć czujnym okiem? Zarówno fluorochinolony jak i tetracykliny wchodzą w interakcję z lekami zobojętniającymi sok żołądkowy a także z preparatami zawierającymi w swoim składzie jony wapnia, magnezu, glinu, żelaza, bizmutu czy cynku. Równoczesne zażywanie tych preparatów skutkuje tworzeniem niewchłanialnych związków kompleksowych a w efekcie zmniejszeniem stężenia antybiotyku w surowicy nawet do 80%!

Na czas terapii antybiotykowej należałoby więc odstawić wszelkie preparaty wapnia [Vitrium Calcium], preparaty multiwitaminowe [Plusz Żelazo, Multiwitamina], środki na zgagę [Alugastrin], preparaty magnezowe [Maglek, Magne B6] itp. Jeśli odstawienie tych preparatów jest niemożliwe, należy poinformować pacjenta, że można je zażywać najwcześniej 2 godziny po połknięciu antybiotyku.

Zdarza się, że pacjenci przychodzą z receptą na antybiotyk i proszą równocześnie o wapń z witaminą C „na przeziębienie”, bo słyszeli, że pomogło sąsiadce. Trzeba zwrócić uwagę na to, jaki antybiotyk jest przepisany na recepcie. Równocześnie należy pamiętać, że wapń zagęszcza wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych i może utrudniać odkrztuszanie, a więc ma działanie przeciwstawne do środków upłynniających wydzielinę takich jak np. acetylocysteina [ACC 600, Fluimucil].

Co jednak z wapniem znajdującym się w pożywieniu? Okazuje się, że nie wpływa on znacząco na wchłanianie omawianych antybiotyków, jeśli przestrzegane jest zachowanie odpowiedniej przerwy. Należy się jednak powstrzymywać od zażywania dawki antybiotyki w trakcie posiłku zawierającego mleko, jogurt czy twarożek.

Jeśli chodzi o środki zobojętniające sok żołądkowy, to należałoby również zwrócić uwagę na ranitydynę i bardzo na nią uważać! Okazuje się, że o ile z ciprofloksacyną można ją bezpiecznie stosować, o tyle łączenie jej z pefloksacyną powoduje zwiększenie toksyczności antybiotyku!

Zdarza się także, że „antybiotykowi pacjenci” proszą o ACC.

Kilka słów przypomnienia o acetylocysteinie. Acetylocysteina jest pochodną aminokwasu cysteiny. Działa sekretolitycznie (upłynnia wydzielinę) i sekretomotorycznie (ułatwia odkrztuszanie wydzieliny z dróg oddechowych).Dawka dobowa acetylocysteiny wynosi od 400 mg do 600 mg w 2 lub 3 dawkach podzielonych na dobę dla osób powyżej 14 roku życia.

Tabletki ACC należy przyjmować po posiłku. Tabletkę musującą należy rozpuścić w 1⁄2 szklanki wody i wypić natychmiast po rozpuszczeniu. Ostatnią dawkę leku ACC należy podać najpóźniej 4 godziny przed snem.

Podczas leczenia zaleca się przyjmowanie zwiększonej ilości płynów.

Jednoczesne stosowanie acetylocysteiny i leków przeciwkaszlowych może spowodować

niebezpieczne zaleganie wydzieliny na skutek zmniejszenia odruchu kaszlowego.

Jaki związek ma ACC z antybiotykami?

Z karty charakterystyki Produktu leczniczego:

„Chlorowodorek tetracykliny (z wyjątkiem doksycykliny) i acetylocysteinę należy podawać

oddzielnie, zachowując co najmniej dwugodzinną przerwę.

Istniejące doniesienia o inaktywacji antybiotyków przez acetylocysteinę i inne leki mukolityczne

dotyczą jedynie doświadczeń in vitro, w których wymienione substancje mieszano ze sobą

bezpośrednio. Jednak ze względów bezpieczeństwa acetylocysteinę i doustnie podawane

antybiotyki należy przyjmować oddzielnie, w odstępie co najmniej 2 godzin. Nie dotyczy to

cefiksymu i lorakarbefu.

Opisane niezgodności in vitro dotyczyły zwłaszcza półsyntetycznych penicylin, tetracyklin,

cefalosporyn i aminoglikozydów. Nie wykazano niezgodności acetylocysteiny z takimi

antybiotykami, jak amoksycylina, doksycyklina, erytromycyna, tiamfenikol i cefuroksym. ”

Jeśli nie pamiętam w danej chwili do jakiej grupy należy antybiotyk i czy wykazuje interakcje z acetylocysteiną (np. z Fluimucilem na recepcie) zawsze zalecam 2 godzinną przerwę. Niestety, sprawa bardzo się komplikuje a i dla pacjenta jest dość kłopotliwa.

Antybiotyk zazwyczaj przyjmuje się 2 razy dziennie, co 12 godzin rano i wieczorem. Do tego dochodzi probiotyk łykany zazwyczaj w południe. Kiedy więc zażyć ACC czy Fluimucil? O ile acetylocysteina ma być przyjmowana raz dziennie, nie jest to specjalnie kłopotliwe. Gorzej jednak, jeśli ma być przyjmowana 2-3 razy dzienie! Zaczyna nam brakować godzin w ciągu dnia!

Warto rozpisać pacjentowi godziny przyjmowania każdego z preparatów. Zapewniam, że jeśli tego nie zrobimy, pacjent nie będzie już pamiętał żadnego naszego zdania po wyjciu z apteki... Czasem jednak nie ma na to czasu...

Przykładowa recepta.

Jak należałoby rozpisać przyjmowanie leków?

Kilka ciekawostek na koniec z cyklu: Czy wiesz, że...?

czy wiesz, że....

...acetylocysteina stosowana dożylnie jest odtrutką (antidotum) na paracetamol?

…tetracykliny upośledzają wchłanianie witamin z grupy B?

…aminoglikozydy zwiększają działanie nefrotoksyczne NLPZ -ów?

… cefazolina daje niezgodność farmaceutyczną z kwasem askorbowym (askorbinowym, witaminą C)?
 

INTERAKCJE:

Na receptę	Na receptę/bez recepty	Działanie
Antybiotyki	preparaty zawierające jony glinu, magnezu, cynku, bizmutu, żelaza	NIE ŁĄCZYĆ! zmniejszenie wchłaniania niektórych antybiotyków
Antybiotyki	acetylocysteina [ACC, Fluimucil]	NIE ŁĄCZYĆ! inaktywacja antybiotyków (zachować conajmniej 2-godzinny odstęp w zażywaniu)
Acetylocysteina [ACC, Fluimucil]	Preparaty z wapniem	NIE ŁĄCZYĆ działanie przeciwstawne

Interakcje z Furaginą

Grudzień już się rozpoczął, a wraz z nadejściem grudnia, nadchodzą pacjenci z przeziębionym pęcherzem moczowym. Otóż okazuje się, że raz zakażony pęcherz moczowy systematycznie co najmniej raz do roku boleśnie o sobie przypomina.
Pacjenci z wymienionym wyżej problemem najczęściej znają dobrze swoją przypadłość i sami proszą o Urofuraginę, która jest dostępna bez recepty. Czy rozsądne jest używanie ciągle tego samego chemioterapeutyku? Co z opornością bakterii? Dla przypomnienia kilka słów o furaginie.

Mechanizm działania omawianego leku na bakterie jest bardzo złożony i skomplikowany. Substancja czynna działa wielokierunkowo, dlatego nie odnotowano od wielu lat, by bakterie wytworzyły oporność na furaginę. To dobra wiadomość dla wszystkich pacjentów z nawracającymi zakażeniami dróg moczowych!
O czym warto poinformować pacjenta?
Na pewno należy wspomnieć o dawkowaniu. Pierwszego dnia leczenia powinno się zażyć 100mg furaginy (2 tabletki) 4 razy na dobę. W kolejnych dniach 100mg trzy razy na dobę. Leczenie trwa ok 7 dni. Jeśli poprawa nie nastąpi po 3-4 dniach, należy udać się do lekarza.
Furagina wydala się z moczem w ok. 13% przyjętej dawki, co wystarcza by osiągnąć MIC w moczu (minimalne stężenie bakteriostatyczne w moczu) dla ok. 81% bakterii, na które działa. Mocz jest bowiem środowiskiem, w którym ma działać omawiany lek. Furaginę należy przyjmować z wysokobiałkowym pokarmem. Oto pierwsza bardzo ważna interakcja leku z żywnością, o której trzeba powiedzieć pacjentowi. Przyjmowanie leku z pokarmem białkowym zwiększa bowiem procent wydalonej z moczem furaginy nawet o 40-50% ! W efekcie skuteczność terapii jest o wiele większa! Białko dodatkowo zwiększa biodostępność pochodnych nitrofuranu, do których zaliczamy furaginę. Innymi słowy – dzięki białku furagina lepiej się wchłonie i osiągnie większe stężenie w osoczu a więc i w moczu, co zwiększy jej efektywność.

Najsilniejsze działanie furagina wykazuje w kwaśnym środowisku (pH 5,5). Środowisko zasadowe osłabia jej działanie. Jednocześnie trzeba pamiętać: (cyt. ChPl) "Nitrofurany w moczu o odczynie słabo kwaśnym oraz w moczu o odczynie zasadowym rozkładają się. Wstrzymuje to wchłanianie zwrotne oraz przyspiesza wydzielanie, a także zostaje wstrzymane przenikanie do tkanek. Odwrotnie – kwaśne środowisko moczu sprzyja przekształceniu nitrofuranów w całe cząsteczki, które łatwo rozpuszczają się w lipidach oraz dobrze przenikają do tkanek. W wyniku tego poprawia się ich wchłanianie zwrotne, kumulacja w tkankach oraz wzrasta ryzyko objawów toksycznych. Dlatego też nie zaleca się przyjmowania jednocześnie z nitrofuranami kwasu askorbinowego oraz innych leków zakwaszających mocz." Często zdarza się, że lekarze zapisują pacjentom wit. C wraz z furaginą. Czy to dobrze? Zwiększa to z jednej strony jej toksyczność a z drugiej poprawia jej działanie przeciwbakteryjne...


Udowodnion także, że witaminy z grupy B, podobnie jak pokarm białkowy zwiększają biodostępność furaginy! Warto zapytać jakie leki przyjmuje pacjent!

Są jednak leki dostępne bez recepty, których zażywać z furaginą nie wolno, gdyż zmniejszają jej skuteczność działania. Jednoczesne podawanie leków alkalizujących, które zawierają trójkrzemian magnezu (Magisan) zmniejsza wchłanianie furaginy.
W moim przekonaniu również inne leki alkalizujące zmniejszające kwaśność żołądka (Alugastrin, Rennie) powinno się na ten czas odstawić.

Informacja z innej beczki, ale również może okazać się przydatna: Pacjenci z zakażeniem dróg moczowych często otrzymują zlecenie na badanie moczu. Zwykle to posiew. Trzeba jednak wiedzieć, że badanie glukozy w moczu podczas podawania pochodnych nitrofuranu nie ma większego sensu. Stwierdzano bowiem fałszywie dodatnie wyniki oznaczeń glukozy w moczu z użyciem roztworów Benedict’a i Fehling’a. Wyniki oznaczeń glukozy w moczu wykonywanych metodami enzymatycznymi były prawidłowe.

Jak widać z powyższego wpisu – znajomość interakcji leków z żywnością i z innymi lekami bywa bardzo przydatna. Okazuje się bowiem, że w sposób łatwy a jednocześnie nieobciążający pacjenta ani finansowo ani wątrobowo, można zwiększyć skuteczność terapii. Nieznajomość interakcji może natomiast pacjentowi niejednokrotnie zaszkodzić.


INTERAKCJE:

Bez recepty	Żywność/bez recepty	Działanie
Furagina [UroFuragina, Neofuragina]	pokarm białkowy, witaminy z grupy B	MOŻNA ŁĄCZYĆ zwiększenie skuteczności terapii
Furagina [UroFuragina, Neofuragina]	witamina C	NIE ŁĄCZYĆ! zwiększenie toksyczności furaginy
Furagina [UroFuragina, Neofuragina]	trójkrzemian magnezowy	NIE ŁĄCZYĆ! zmniejszenie skuteczności terapii

Czy interakcje są niebezpieczne?

Interakcje leków to zmiana skutków działania jednego leku w wyniku niedawnego lub jednoczesnego stosowania innego leku/leków. Skutki działania mogą być zarówno pozytywne, np. zwiększenie efektywności terapii lub negatywne, np. nasilenie działań niepożądanych.
Collegium Medicum UJ w Krakowie podaje, że zaledwie 10-20% potencjalnych interakcji jest klinicznie istotna, a na skutek tych interakcji hospitalizowanych jest ok. 3% pacjentów. Praktyka lekarska pokazuje, że najczęstszą przyczyną hospitalizacji na skutek interakcji oraz działań niepożądanych leków są wylewy i krwotoki. Stan zagrożenia życia występuje tu u ok. 1,1 - 3,6% pacjentów leczonych przeciwzakrzepowo przez rok. Niestety zdarza się, że pacjenci przyjmują jednocześnie acenokumarol, tiklopidynę oraz lek OTC – Acard, Polocard lub inny zawierający kwas acetylosalicylowy w dawce 75mg. Wszystkie te leki obniżają krzepliwość krwi, choć na drodze różnych mechanizmów, to w efekcie łączne ich stosowanie może skutkować zwiększonym ryzykiem wylewów. W praktyce aptekarskiej zderzam się często z nieświadomością pacjentów, którzy zażywając profilaktycznie kwas acetylosalicylowy twierdzą, że „jest dobry na serce”. Nie zdają sobie jednak sprawy, że nie muszą, a nawet nie powinni zażywać go jednocześnie z lekami obniżającymi krzepliwość krwi, gdyż zwiększa to ryzyko wylewów. Brak uświadamiania pacjenta na temat mechanizmu działania leków skutkuje niestety tym, że kolejne osoby odwiedzając aptekę, mówią, że zażywają coś, bo pomogło sąsiadce, lub widzieli w reklamie, że Acard chroni przed zawałem serca i dlatego go stosują. Czy należy zwracać uwagę na tego rodziaju interakcje? http://www.bil.aptek.pl/ rozróżnia interakcje istotne, bardzo istotne oraz mało istotne. Łączenie kwasu acetylosalicylowego z klopidogrelem lub acenokumarolem włączono do grupy interakcji istotnych.
Lekarze wystawiający recepty oraz farmaceuci powinni także szczególnie zwrócić uwagę na leki mające wąski indeks terapeutyczny, np. digoksynę czy leki przeciwpadaczkowe. Szybkie i znaczące wahania stężenia tych leków we krwi mogą prowadzić do sytuacji zagrożenia życia. Wiele interakcji lekowych polega właśnie na zwiększeniu lub obniżeniu stężeń substancji leczniczych w krwioobiegu. Tu należałoby szczególnie zwrócić uwagę na fazę metabolizmu zachodzącą w wątrobie z udziałem enzymów mikrosomalnych. Wiele leków i innych substancji także tych znajdujących się w codziennej diecie, jest metabolizowanych przez rodzinę cytochromów CYP 450. Inhibitory (np. fluoksetyna, ketokonazol, diltiazem, werapamil, sok grejpfrutowy) i induktory (fenobarbital, rifampicyna, karbamazepina, dziurawiec) tych enzymów mogą w sposób istotny zmienić stężenie leków we krwi i w efekcie prowadzić do groźnych dla pacjenta stanów pogorszenia zdrowia.
A oto przypadek kliniczny trochę przeze mnie uproszczony:
Pacjent 72 lata cierpiący na migotanie przedsionków i niewydolność krążenia trafia do szpitala z zapaleniem płuc. Zażywa regularnie digoksynę 200 mikrogramów dziennie i furosemid 40mg raz dziennie. Z uwagi na zakażenie bakteryjne płuc włączono dodatkowo gentamycynę dożylnie.

Interakcje:
gentamycyna podwyższyła stężenie digoksyny we krwi dwukrotnie (niestety nie udało mi się znaleźć informacji na drodze jakiego mechanizmu. Oba leki są wydalane w postaci niezmienionej przez nerki [digoksyna w 70%, gentamycyna w całości]. Wydaje się więc, że z tego powodu proces wydalania digoksyny jest spowolniony). Zwiększenie stężenia digoksyny we krwi doprowadziło do poważnych zaburzeń rytmu serca i sytuacji zagrożenia życia.
Dodatkowo furosemid zwiększył ryzyko działania nefrotoksycznego gentamycyny oraz toksycznego digoksyny.

Na digoksynę rzeczywiście trzeba uważać. Ciekawe badanie, które ukazuje ten problem w świetle liczb, przeprowadzono w Kanadzie. Okazało się, że z 231 257 osób otrzymujących digoksynę 1051 zostało hospitalizowanych na skutek poważnych objawów toksycznego działania leków. W tej grupie 13,6 razy częściej stosowano klarytromycynę (która tak jak gentamycyna zwiększa stężenie digoksyny we krwi) w tygodniu poprzedzającym hospitalizację. 33 pacjentów zmarło!

Trzeba jednak pamiętać, że znakomita większość interakcji nie wyklucza jednoczsnego stosowania leków, ale wymaga obserwacji zmian stężeń leku we krwi, działań niepożądanych i samopoczucia pacjenta.

Leki przeciwmigrenowe, antykoncepcja

Naratryptan [Naratiptan Teva] to lek przeciwmigrenowy, selektywny agonista receptorów 5-hydroksytryptaminowych (serotoninowych, 5-HT). Poprzez działanie na te receptory zwęża naczynia krwionośne, przede wszystkim te wewnątrzczaszkowe. Wobec tego nie można go łączyć z innymi agonistami receptorów 5-HT oraz lekami działającymi serotoninergicznie czyli np. przeciwdepresyjnymi. Zwiększa to bowiem ryzyko zespołu serotoninergicznego. Na tym blogu mam jednak pisać o interakcjach leków OTC, czyli tych dostępnych bez recepty. Jakie zioło działa serotoninergicznie? Oczywiście dziurawiec. Nie od parady jest stosowany jako lek przeciwdepresyjny. Znajdziemy go w popularnym preparacie Deprim. Nie wolno go łączyć także z innymi tryptanami działającymi przeciwmigrenowo. Odstęp czasu między podawaniem wymienionych leków powinien wynosić co najmniej 24 godziny.

Na pewno trzeba jeszcze wspomnieć o jednej bardzo ważnej rzeczy. Leki przeciwmigrenowe zażywają czasem kobiety stosujące anykoncepcję, jako że częstym działaniem niepożądanym stosowania antykoncepcji są migreny. Często antykoncepcja jest wypisana na innej recepcie niż lek naratryptan. Niestety, kobieta nawet nie przypuszcza, że z bólem głowy powinna udać się czasem do ginekologa i odstawić tabletki! Idzie więc do internisty, lekarza pierwszego kontaktu lub do neurologa, który przepisuje jej leki na migrenę. I kółko się zapętla. Recepty są dwie, wykupowane niejednokrotnie oddzielnie, w innych aptekach, bo to tańsze tu, to droższe tam, więc farmaceuta nie ma szans w tym wypadku wychwycić interakcji. Trzeba jednak zawsze pamiętać wydając kobiecie lek przeciwmigrenowy, by upewnić się, czy nie zażywa równocześnie środków hormonalnych.
Środki antykoncepcyjne bowiem zmniejszają klirens naratryptanu o okolo 30 %! Oznacza to, że naratryptan jest wydalany z organizmu wolniej o 30% . Zwiększa to ryzyko działań niepożądanych. W tym wypadku przewlekle stosowane obu tych leków zwiększa ryzyko udaru mózgu.

INTERAKCJE:

Bez recepty	Na receptę	Działanie
Dziurawiec [Deprim]	Tryptany	NIE ŁĄCZYĆ! zwiększenie ryzyka wystąpienia zespołu serotoninergicznego

Preparaty z lukrecją

W związku z długimi kolejkami do lekarzy, samoleczenie jest dziś nadzwyczaj popularne. I choć wielu ziół w aptece już nie kupimy to jednak trzeba pamiętać, że wyciągi z ziół są składnikami wielu preparatów, które w aptece są popularne.
Korzeń lukrecji wydaje się mało popularny na pierwszy rzut oka. Może kilka słów o jej działaniu na dobry początek? Lukrecja działa sekretolitycznie, a więc rozrzedza gęstą wydzielinę z płuc; także wykrztuśnie oraz przeciwdrobnoustrojowo. Wykazuje także działanie przeciwzapalne na błony śluzowe przewodu pokarmowego dzięki hamowaniu aktywności fosfolipazy A. Wobec tego znajduje zastosowanie w nieżytach dróg oddechowych oraz w chorobach wrzodowych żołądka i dwunastnicy.
Gdzie znajdziemy lukrecję? W mieszankach ziołowych np. Bronchovit, Pulmobonisan, w syropach: ApiHelix, Hedelicum, w kroplach: Pectobonisol, oraz w tabletkach Tussipect a także popularnych ze względu na niską cenę pastylkach wykrztuśnych. W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy stosowane są np. Gastrobonisan, Gastrogran, Herbogastrin. Ponadto sól amonowa glicyryzyny wchodzi w skład pastylek Bronchicum oraz drażetek Uldenol i Ulventrol. Widać więc, że znaczenie lukrecji jest spore.
Większe dawki surowca (niż 5-15g korzenia lub 200-60mg glicyryzyny) stosowane dłużej niż 4-6 tygodni powodują pseudoaldosteronizm na skutek wydzielania mineralokortykoidów, co może prowadzić do zatrzymania w organizmie sodu i wody, utraty potasu, co skutkuje obrzękami i wzrostem ciśnienia krwi. Nie należy wobec tego stosować surowca w chorobach wątroby, nadciśnieniu, niewydolności nerek i w ciąży.
O ile wykrztuśnie lukrecję stosuje się raczej doraźnie, o tyle w przypadku chorób wrzodowych trzeba być ostrożnym, gdyż stosowanie przewlekłe grozi interakcjami!
Równoczesne stosowanie leków z grupy tiazydów [Hydrochlorotiazyd] zwiększa utratę potasu. Trzeba także uwzględnić, że wiele leków diuretycznych powoduje utratę potasu i też nie wolno ich łączyć, np. diuretyki pętlowe [Furosemid, Torsemed, Diuver, Diured, Toramide, Trifas] oraz innych diuretyków mogących powodować utratę potasu.
Trzeba także zwrócić uwagę na zmianę działania leków nasercowych (glikozydy naparstnicy). Utrata potasu powoduje zwiększenie wrażliwości na te leki.
Warto jeszcze pamiętać, że lukrecja stosowana łącznie z doustnymi środkami antykoncepcyjnymi (zwiększającymi wrażliwość na kwas glicyryzynowy) może nasilać nadciśnienie tętnicze, obrzęki i hipokaliemię.
Znajdujemy też przykład pozytywnej interakcji zastosowanej w granulacie NORMOGRAN. Czy ktoś zastanawiał się, po co w preparacie przeczyszczającym dodano lukrecję? Otóż lukrecja ze względu na obniżanie napięcia powierzchniowego zwiększa zwilżenie treści jelitowej, dzięki czemu potęguje działanie antrachinonów.


INTERAKCJE:

Bez recepty	Na receptę/bez recepty	Działanie
Korzeń lukrecji	diuretyki	NIE ŁĄCZYĆ! nasilenie utraty potasu
Korzeń lukrecji	środki antykoncepcyjne	NIE ŁĄCZYĆ! ryzyko nadciśnienia, obrzęków
Korzeń lukrecji	antrachinony (w ziołach przeczyszczających)	MOŻNA ŁĄCZYĆ potęgowanie działania przeczyszczającego

Źródła: Fugh-Berman A. Herb – drug interactions. Lancet 2000; 355(9198):134-8
Matławska I., farmakognozja, Poznań 2008

Jak zahamować kaszel po Enarenalu?

Przeczytałam ostatnio ciekawy artykuł dotyczący interakcji lek roślinny - lek chemiczny. Fragment, o którym teraz napiszę dotyczy Inhibitorów konwertazy angiotensyny czyli wszystkich leków z końcówką "-pril". Chciałabym pochylić się teraz nad enaraprilem [Enarenal], który wydaje się dość popularny. Może dlatego, że tani i refundowany.
Inhibitory konwertazy angiotensyny jak sama nazwa wskazuje, hamują ten enzym, czego skutkiem jest wzrost stężenia reniny i angiotensyny I a obniżenie stężeń angiotensymy II i III. Efekt? Zmniejszenie pracy serca i zużycia energii, zwiększenie objętości wyrzutowej serca i zmniejszenie oporów naczyniowym, a w następstwie obniżenie ciśnienia tętniczego. Niestety hamowanie konwertazy angiotensyny skutkuje także wzrostem bradykininy, różnych prostaglandyn i peptydów opioidowych, które powodują jako działanie niepożądane kaszel u 5-20% pacjentów. Gdy pacjent przychodzi do apteki z przewlekłym kaszlem, nie wmawiajmy mu alergii dopóki nie przekonamy się o lekach, które zażywa!
Okazuje się, że pacjentom zażywającym konkretnie enalapril można skutecznie pomóc, bez konieczności zmiany leków (choć ta opcja wydaje się najsensowaniejsza).
Przykład pozytywnej interakcji, której mechanizm nie został w pełni poznany: W badaniach naukowych wykazano ustępowanie kaszlu po żuciu owoców kopru włoskiego przez osoby z niewydolnością krążenia i nadciśnieniem tętniczym, przyjmujące enalapril!












źródło: J.Pyrzanowska "Interakcje leków roślinnych stosowanych w chorobach układu pokarmowego"

Dziurawiec i sok z grejfruta

Dziurawiec to znane zioło. W zależności od typu roztworu może działać przeciwdepresyjnie lub pomagać w trawieniu. Wyciąg suchy z dziurawca znajdziemy np. w preparacie Deprim. Dziurawiec daje wiele interakcji, ponieważ wpływa na metabolizm leków.
Wpływ ziół na metabolizm jest chyba najbardziej znaczącą interakcją. Przemiana leków w ustroju człowieka dzieli się na 2 fazy. Faza I obejmuje oksydację, redukcję, hydrolizę i uwodnienie. Do enzymów I fazy należy cała rodzina cytochromów P450 (CYP). Więcej niż połowa leków jest metabolizowana przez CYP3A4. Niektóre roślinne leki jak np. wspomniany dziurawiec, zwiększają aktywność cyt. P450, czego skutkiem jest wzmożony metabolizm innych przyjmowanych leków i nieskuteczność terapii. Szczególnie widoczne wydaje się to być np. w przypadku terapii hormonalnej.
Możemy sobie wyobrazić nieskuteczność terapii różnych leków: w przypadku leczenia nadciśnienia przyspieszenie metabolizmu leków będzie skutkowało skokami ciśnienia, w przypadku leków obniżających cukier we krwi - hiperglikemią itd.

Odwrotną sytuację obserwujemy w przypadku soku z grejpfruta. Sok z tego owocu spowalnia metabolizm leków (jest inhibitorem enzymatycznym). Skutkiem jest zbyt wysokie stężenie leków we krwi aż do stężeń toksycznych. W przypadku leków na nadciśnienie będzie skutkowało więc zbytnim obniżeniem ciśnienia, a u cukrzyków leczących się doustnymi przeciwcukrzycowymi środkami - hipoglikemią. Podobny efekt dotyczy alkoholu. Ci, którzy popijają wódkę sokiem z greipfruta wolniej metabolizują, a alkohol dłużej utrzymuje się we krwi.

Ponieżej wymieniam niektóre induktory oraz inhibitory enzymatyczne:

Induktory enzymatyczne	Inhibitory enzymatyczne
tytoń fenobarbitale etanol dziurawiec nienasycone kwasy tłuszczowe	sok z grejfruta omeprazol tiklopidyna

Aloes a inne leki

Aloe vera - tą łacińską nazwę alony zna już prawie każdy. Musiała zostać nieźle rozreklamowana. Kiedyś w aptece Pani zapytała mnie jak działa Aloes. Oczywiście pierwsze co przychodzi w tej sytuacji do głowy to to, co wbito mi przez rok na farmakognozji: Aloes ma śluzy więc działa powlekająco, ale także z uwagi na związki gorzkie pobudza wydzielanie żółci, soków żołądkowych a w większych dawkach działa przeczyszczająco dzięki znajdującym się w surowcu antrachinonom. Pani była zgorszona, że nie wymieniłam tu wpływu na odporność. Odpowiedziałam, że rzeczywiście działa immunostymulująco. Ale... Immunostymulująco działa tylko wyciąg wodny (tzw. żel aloesowy) i trzeba o tym pamiętać! Popularna Biostymina w ampułkach to wodny roztwór z wyizolowaną frakcją polisacharydów i glikoprotein. Surowiec jako taki nie wykazuje działania immunostymulującego. Jak więc zadziała sok z aloesu? Nie wiem, bo napisano na opakowaniu jak był przygotowywany!

Aloes wykazuje interakcje z lekami na nadciśnienie np. werapamilem [Isoptin, Staveran], diuretycznym furosemidem [Furosemidum], digoksyną stosowaną przy arytmiach [Digoxin Teva]

INTERAKCJE:

Bez recepty	Na receptę	Działanie
Aloe vera i inne odmiany [Boldaloin, Alax]	werapamil [Isoptin, Staveran] furosemid [Furosemidum] digoksyna[Digoxin Teva]	NIE ŁĄCZYĆ! nasilenie utraty potasu zaburzenia gospodarki elektrolitowej i nieprawidłowe działanie leku
Aloe vera [Biostymina, Bioaron C]	w/w	MOŻNA ŁĄCZYĆ

Wszystkie leki działające przeczyszczająco (a do nich należą preparaty z Aloesem nie tylko Aloe vera ale ze wszelkimi odmianami) powodują zmiany w gospodarce wodno-elektrolitowej. Nie można wobec tego zażywać jednocześnie leków, które zależą od tej gospodarki, a więc diuretyków, leków na nadciśnienie czy glikozydów nasercowych (dotyczy to też Cardiolu i wszelkich nasercowych leków ziołowych). Szczególnie groźne może to okazać się u pacjentów zażywających digoksynę. Nieprawidłowo działający lek może skutkować arytmiami, kołataniem serca czy blokiem serca. Oczywiście są to skrajności, ale należy pamiętać, że szczególnie osoby starsze i dzieci są narażone na szybkie odwodnienie i zmiany w gospodarce wodno-elektrolitowej.
A co z wyciągami wodnymi? Co z preparatami immunostymulującymi? Czy działają przeczyszczająco i takie zagrożenie występuje? Antrazwiązki odpowiedzialne za działanie przeczyszczające w roślinach występują w postaci glikozydów, a więc rozpuszczają się w wodzie, lecz... Nie działają, dopóki nie utlenią się. Dlatego surowce przeczyszczające trzeba suszyć zanim właduje się je do tabletek. Tylko wysuszone działają. Nie wydaje się możliwym, by zglikozydowane antrachinony, które znajdują się w Bioaron C czy Biostyminie miały działać przeczyszczająco, nie mają bowiem większej szansy utlenić się, chyba, że bardzo się postaramy. Wobec tego sądzę, że można je łączyć z w/w lekami.

Tabletki i kapsułki dojelitowe

Otoczki dojelitowe, którymi są powlekane zarówno tabletki jak i kapsułki mają tę właściwość, że słabo rozpuszczają się w kwasach (kwaśnym pH) a dobrze w środowiku obojętnym (pH ok 7-8). Dzięki temu, przez żołądek, w którym panuje kwaśne środowisko (kwas solny) przechodzą bez uszczerbku a rozpuszczają się dopiero w dwunastnicy, w której napotykają odpowiednie środowisko do rozpuszczenia i uwolnienia substancji leczniczej.

Wiele leków taką otoczkę dojelitową posiada. W przypadku kwasu acetylosalicylowego (Aspiryny), otoczka dojelitowa ochrania żołądek przed podrażnieniami, niestety tym samym wchłanianie jest mniejsze. Spośród tych leków warto wyminić chociażby Acard, Polocard czy Polopirynę. Leków z otoczką dojelitową mamy mnóstwo. Łatwo to zauważyć, gdyż jest to wyraźnie zaznaczone na opakowaniu obok nazwy leku. Są to chociażby: Dulcobis, Controloc, Slow Mag B6, probiotyczne bakterie zażywane osłonowo przy antybiotykoterapii itd.

Co trzeba o nich wiedzieć i o czym pamiętać zażywając je?
Jeśli zmienimy pH żołądka i zobojętnimy kwasy żołądkowe, zażywając leki na zgagę, zmniejszające kwaśność żołądka (Rennie, mleczka na zgagę np. Alugastrin, Gelatum Aluminii Phosphorici itd.) lub pijąc mleko tuż przed zażyciem tabletki - otoczka dojelitowa rozpuści się zbyt wcześnie i lek albo nie zadziała w ogóle, albo zadziała nie w tym miejscu co powinien (np. leki przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne dojelitowe) albo podrażni nam żołądek.


INTERAKCJE:

na receptę lub bez recepty	Na receptę lub bez recepty	Działanie
leki zmniejszające kwaśność żołądka [Rennie, Ranigast,Alugastrin]	tabletki dojelitowe [np.Acard, Polocard, szczepy probiotyczne]	NIE ŁĄCZYĆ! zbyt wczesne rozpuszczanie tabletki dojelitowej

Tabletek dojelitowych nie przepoławiamy!

Leki przeciwbiegunkowe

Czy preparaty stosowane w leczeniu biegunki dostępne bez recepty wykazują interakcje? Co powinniśmy o nich wiedzieć?

INTERAKCJE:

Bez recepty	Na receptę i OTC	Działanie
Loperamid [Laremid, Stoperan	inhibitory glikoproteiny P: -Ketokonazol -Itrakonazol [Trioxal, Orungal] -Werapamil [[Isoptin, Staveran] -Ostropest plamisty [Sylimarol](OTC) -Miłorząb japoński [Bilobil](OTC)	NIE ŁĄCZYĆ! zwiększenie objawów niepożądanych np.suchość w ustach, zaburzenia oddychania
Białczan taniny [Taninal, Salotannal]	Sole Żelaza	NIE ŁĄCZYĆ! zmniejszenie wchłaniania żelaza
Drożdże suszone [Enterol]	Inhibitory MAO [Moklar, Mobemid]	NIE ŁĄCZYĆ! przełomy nadciśnieniowe
Doustne leki nawadniające [Gastrolit, lub OTC-Orsalit]	Glikozydy nasercowe[Digoxin]	NIE ŁĄCZYĆ! zmniejszenie działania glikozydu nasercowego
Węgiel aktywny	wszystkie leki	NIE ŁĄCZYĆ! adsorpcja leków i brak działania

Interakcje z loperamidem nie są klinicznie istotne, tzn., że w przypadku osób zdrowych, które nie chorują na astmę, a takie połączenie z loperamidem stosują sporadycznie (bo przecież loperamid stosuje się sporadycznie), nie powinny być groźne. Zawarłam je jednak z uwagi na interesuące zagadnienie glikoproteiny P, która uczestniczy w transporcie wielu leków w organizmie, również loperamidu. Inhibitory glikoproteiny P, a więc substancje, które spowalniają w tym wypadku eliminację (pozbywanie się z organizmu loperamidu), będą powodowały wzrost jego stężenia we krwi, a zatem i zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia działań niepożądanych. Sądzę, że zagadnienie glikoproteiny P może być istotne w przypadku leków, które stosuje się przewlekle. Warto o tym poczytać.
Białczan taniny i węgiel aktywny mają właściwości adsorpcyjne. Pisałam już o tym kiedyś, wobec tego nie będę się powtarzać.
Jeśli chodzi o drożdże suszone, to uważam, że trzeba na nie zwrócić uwagę szczególnie dlatego, że suplementy diety zawierające wyciągi z drożdży zrobiły się bardzo popularne. Wyciągi z drożdży zawierają tyraminę. Rozkład tyraminy i innych amin biogennych katalizuje właśnie enzym MAO (Monoaminooksydaza). Zahamowanie działania tego enzymu skutkuje zwiększeniem poziomu serotoniny (co jest zjawiskiem pożądanym) oraz niestety, zwiększeniem poziomu tyraminy. Zbyt wysoki poziom tyraminy w organizmie prowadzi do nagłych skoków ciśnienia, które są bardzo niebezpieczne.
Na rynku dostępne są na szczęście jedynie selektywne inhibitory MAO, a przynajmniej ja nieselektywnych nie znam. Wobec tego zagrożenie jest znacznie mniejsze i nie jest konieczne znaczne ograniczanie diety. Jednak potencjalne zagrożenie istnieje i osobiście uważam, że szczególnie trzeba zwrócić uwagę na inhibitory MAO A stosowanych w leczeniu depresji, gdyż hamowany enzym odpowiada własnie za rozkład tyraminy. Nie ma takiego zagrożenia w przypadku inhibitorów MAO B stosowanych w leczeniu ch. Parkinsona [Segan, Apo-Selin]
Doustne leki nawadniające zawierają duże ilości elektrolitów. Elektrolity,szczególnie potas i sód są bardzo istotne dla prawidłowej pracy serca. Mechanizm działania leków nasercowych wpływa właśnie na poziom potasu i sodu w komórkach. Zaburzenie gospodarki elektrolitowej wpływa na zmianę działania leków. W przypadku biegunki oczywiste jest, że organizm należy nawodnić. Warto jednak zażywając digoksynę spróbować nawadniać się chudym mlekiem, wodą, zamiast aplikować tak duże ilości elektrolitów "na raz". Jeśli taka sytuacja okaże się niezbędna, pacjent powinien podlegać ścisłej opiece lekarza. Osobom, które zażywają leki nasercowe również nie powinno się proponować silnych leków przeczyszczających, które zmieniają gospodarkę elektrolitową, ale raczej na początek zalecić dietę wysokobłonnikową.

Leki przeciwnowotworowe a zioła

Coraz więcej pacjentów zażywa preparaty przeciwnowotworowe. W tym poście napiszę o tym, jak niektóre preparaty ziołowe mogą wpływać na skuteczność terapii przeciwnowotworowej. Powszechne bowiem powiedzienie, że "zioła nie zaszkodzą" może okazać się niejednokrotnie zgubne.





INTERAKCJE:

Bez recepty	Na receptę	Działanie
Czosnek Jeżówka [Echinacea purpurea, Esberitox] Kozłek [np. Valused] Żeń-szeń Miłorząb [Bilobil] Sok z greifruta [np. citrosept] Vilcacora Ostropest plamisty [Sylimarol] Dziurawiec [Deprim]	Leki przeciwnowotworowe	NIE ŁĄCZYĆ! zazwyczaj zmniejszenie skuteczności terapii

Zażywanie preparatów zawierających wyciągi z w/w roślin, parzenie ziół lub picie zwykłego soku z grejfruta znacznie zmienia przebieg terapii, a nawet może w przypadku niektórych ziół zwiększać toksyczność leków onkologicznych. Nie chcę się tu wdawać w mechanizm interakcji oraz wymienianie dokładnie wszystkich leków nowotworowych wraz z konkretnymi ziołami między którymi zachodzą interakcje. Wpis jest bardzo ogólny, a temat bardzo szeroki. Poczytać więcej można chociażby w artykule: Znaczenie interakcji z lekami roślinnymi w onkologii, Edyta Szałek.

Należy również pamiętać, że leki przeciwnowotworowe istotnie wykazują wiele interakcji i jeśli nawet nie został jeszcze wykazany wpływ negatywny połączeń tych leków z ziołami, należy być bardzo ostrożnym i unikać zażywania ich wo ogóle.

Kofeina a inne leki. Czy warto pić kawę z mlekiem?

Po kilku przestrogach pora na interakcje, które są raczej pozytywne i uskuteczniają terapię.
Będzie trochę o kofeinie, bez której jak twierdzą niektórzy, "nie da się żyć o poranku" :-)
Kofeina to alkaloid purynowy, który jest pozyskiwany z nasion kawy. Ma działanie pobudzające i wielokierunkowy mechanizm działania (wpływa też m.in. na serce oraz ma działanie moczopędne). Popijać kawą leków nie zalecam, z uwagi na liczne interakcje, jednak są takie leki, których działanie jest skuteczniejsze w połączeniu z kofeiną. Są to kwas acetylosalicylowy [Popularna Aspiryna czy Polopiryna], teofilina [stosowana w astmie] czy aminofenazon [lek przeciwbólowy i przeciwzapalny]. Słowem - wymienione leki będą działać silniej w połączeniu z kofeiną niż bez niej.

INTERAKCJE:

Bez recepty	Bez recepty	Działanie
Kofeina	kwas acetylosalicylowy [Aspiryna] teofilina aminofenazon	MOŻNA ŁĄCZYĆ zwiększenie efektu przeciwbólowego

Takie połączenie kofeiny z kwasem acetylosalicylowym możemy znaleźć np. w popularnej ETOPIRYNIE czy KOFFEREINIE.

A teraz pora odpowiedzieć na pytanie zadane w temacie. Czy warto pić kawę z mlekiem? Jeśli chodzi o walory smakowe, to każdy może odpowiedzieć sobie na to pytanie sam. Chcę jednak wspomnieć o skuteczności działania kofeiny przyjmowanej w postaci kawy czarnej i kawy z mlekiem lub śmietaną.
Otóż okazuje się, że pijąc kawę z mlekiem pozbawiamy się 30% kofeiny, która nie wchłania się tak jak należy. Im tłustsze mleko/ śmietana, tym mniej kofeiny wchłonie się do organizmu i tym mniejszy będzie efekt pobudzający. Nic dziwnego, że chcąc postawić kogoś na nogi, proponujemy mu "czarną". Skąd taki efekt? Trudno to wyjaśnić. Kofeina rozpuszcza się w tłuszczach więc powinno to wzmagać efekt działania, sądzę jednak, że kofeina musi być wiązana albo przez koloidalne białka mleka albo w jakiś sposób przez tłuszcz (choć to raczej mało prawdopodobne) tak, że uniemożliwia jej wchłanianie. Jakkolwiek by nie było, jeśli chcesz funkcjonować prawidłowo o poranku pij małą czarną i to gorącą!
Ale uwaga! Nie na czczo! Kawa zwiększa wydzielanie kwasów żołądkowych. Szczególnie niebezpieczne dla osób z chorobą wrzodową.

Węgiel, mleko, błonnik a inne leki

Coraz powszechniejsze występowanie błonnika w suplementach diety na odchudzanie i na zaparcia, skłoniły mnie do napisania tego posta. Jak działa błonnik? Są dwa rodzaje błonnika - rozpuszczalny w wodzie i nierozpuszczalny. Oba mają podobny mechanizm działania - wypełniają nasz żołądek, dając efekt sytości. Dodatkowo błonnik ma właściwości adsorpcyjne, czyli "przyciąga do siebie prawie wszystko". Mogłabym to porównać do chropowatej ściany - łatwiej jest coś do niej zazwyczaj przykleić niż do jakiejkolwiek gładkiej powierzchni. W związku z tym do powierzchni błonnika "przyklejają się" tłuszcze, kwasy żółciowe, toksyny. I zazwyczaj błonnik jest zachwalany. Niestety nasz błonnik nie jest taki "mądry" i nie wychwytuje tylko tego, co byśmy sobie życzyli. Wychwytuje wszystko, co się da, a więc także witaminy i leki. W związku z tym koniecznie należy zachować conajmniej kilkugodzinny odstęp między przyjmowaniem jakichkolwiek leków i suplementów diety z błonnikiem. Radzę jednak w ogóle nie zażywać suplementów z blonnikiem, jeśli zażywa się inne leki. Zasada ta dotyczy także, choć w dużo mniejszym stopniu - siemienia lnianego i wszystkich produktów bogatych w błonnik. Przy okazji wspomnę o mleku i węglu, które działają bardzo podobnie. Każdy z nas słyszał, że mleko jest odtrutką, a to dlatego, że koloidalne białka, podobnie jak błonnik, adsorbują na swojej powierzchni różne substancje, także trucizny. Nigdy nie wolno popijać leków mlekiem! Popularny, stosowany w biegunkach węgiel aktywny ma szczególnie silne właściwości adsorpcyjne. Tu jest pewne, że łyknięta tabletka leku nie zadziała, nawet jeśli zachowuje się pewien odstęp czasu po spożyciu węgla aktywnego.

INTERAKCJE:

Bez recepty	Bez recepty i na receptę	Działanie
Błonnik [np. Xenna, Colon C, błonnik z ananasen]	wszystkie leki	NIE ŁĄCZYĆ! nieskuteczność działania leków
Węgiel aktywny lub Mleko	wszystkie leki	NIE ŁĄCZYĆ! nieskuteczność działania leków

Leki na alergię

Sezon alergiczny trwa, w związku z tym alergicy próbują wszystkiego, co się da, by zapobiec uporczywemu łzawieniu, kaszlowi i katarowi. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów na alergię. Bez recepty możemy kupić preparaty z cetyryzyną [Zyrtec, Allertec, CetAlergin], loratadyną [Claritine, Loratan Pro], dimetindenem [Fenistil w kropelkach]. W przypływie rozpaczy alergicy łykają różne preparaty, a w efekcie ich stan się nie polepsza. I nic dziwnego, bo zażywając kilka preparatów na alergię jednocześnie, które choć mają inną substancję czynną, działają w ten sam sposób (czyli mają ten sam mechanizm) można jedynie pomęczyć wątrobę i przyprawić się o suchość w jamie ustnej, gdy tymczasem łzawienie ani trochę nie ustąpi. Warto o tym pamiętać! Taki sam efekt wywołuje zażywanie syropu dla astmatyków Pulneo (który od niedawna jest dostępny bez recepty) równocześnie z wymienionymi lekami na alergię.

INTERAKCJE:

Bez recepty	Bez recepty	Działanie
Fenspiryd [Pulneo]	Leki na alergię [m.in. Allertec, Zyrtec, CetAlergin, CLaritine, Fenistil]	NIE ŁĄCZYĆ! zwiększa się ryzyko działań niepożądanych
Leki na alergię [m.in. Allertec, Zyrtec, CetAlergin, CLaritine, Fenistil]	Leki na alergię [m.in. Allertec, Zyrtec, CetAlergin, CLaritine, Fenistil]	NIE ŁĄCZYĆ! działanie przeciwalergiczne nie zwiększa się, zwiększa się jedynie ryzyko działań niepożądanych

Dodatkowe rady dla alergików:
- Często prać odzież
- nawilżać powietrze
- pić wapno z kwercetyną

Kwasy omega, Ginko Biloba a wylewy

INTERAKCJE:

Bez recepty	Na receptę	Działanie
Ginko Biloba [Bilobil, Ginkofar, Ginkoflav]	Warfaryna [Warfin]	NIE ŁĄCZYĆ! ryzyko wylewów
Kwasy omega	Warfaryna [Warfin]	NIE ŁĄCZYĆ! ryzyko wylewów
Czosnek	Warfaryna [Warfin]	NIE ŁĄCZYĆ! ryzyko wylewów
Kwas acetylosalicylowy [Polocard, Acard, Aspiryna, Polopiryna]	Warfaryna [Warfin]	NIE ŁĄCZYĆ! ryzyko wylewów
Witamina E	Warfaryna [Warfin]	NIE ŁĄCZYĆ! ryzyko wylewów

Wszystkie wyżej wymienione specyfiki "bez recepty" obniżają krzepliwość krwi. Łączenie ich (szczególnie w dużych ilościach) z warfaryną - lekiem przeciwzakrzepowym grozi wylewami wewnętrznymi. Przypadek tej interakcji jest bardzo powszechny i groźny, szczególnie u osób starszych, które Ginko Bilobę stosują w celu poprawienia funkcji mózgu, Acard w celu zapobiegania zawałowi serca a kwasy omega na obniżenie cholesterolu. Niestety nie zdają sobie sprawy, że w połączeniu z warfaryną mogą być niebezpieczne. Nie należy również wymienionych preparatów oznaczonych jako "bez recepty" w dużych ilościach łączyć między sobą.